AMSTERDAM: Wandelen langs de Pride Walk-route

A. We beginnen op de Dam, de plek om te gedenken en protesteren. De Pride Walk is een protest, en de jaarlijkse tocht voor gelijke rechten van de regenbooggemeenschap vertrekt vanaf hier. Medeorganisator Queer Network Amsterdam zet zich met 22 organisaties extra in voor de positie van trans personen, queers van kleur en nieuwkomers. Deze groepen krijgen een plek vooraan, want het is tijd voor ‘the last mile first’. Een uitspraak die verwijst naar de eerste Pride-protesten, bij de Stonewall-rellen in New York in 1969, die werden aangevoerd door vrouwen, transpersonen en personen van kleur.

De Dam en queers hebben een lange geschiedenis: de galerijen voor het paleis waren vroeger toegankelijk en werden ook wel de ‘cruysbanen’ genoemd. Op die banen konden de queers van de achttiende eeuw elkaar ontmoeten. Het ‘cruisen’ en de banen zijn nog steeds bekende termen. Ook is er een donkere geschiedenis, want in het stadhuis werden ‘sodomieten’ (homoseksuelen) veroordeeld en op de Dam terechtgesteld. De straffen varieerden van publiekelijk wurgen tot verbranden en verdrinken in het IJ.

B. De Pride Walk loopt over het Rokin, waar nu vele winkels hun sympathie voor de Pride via commercie etaleren. Dit was vroeger anders, toen de wet ‘sodomie’ verbood. Zo werd de hoek Gapersteeg/Rokin in de achttiende eeuw zwaar bewaakt door de politie, omdat de boekhandel van Harmanus van Werven was aangemerkt als ‘sodomietennetwerk’. Iets verderop, in de Watersteeg, zat sinds 1935 het queercafé Huize Volendam van Bob Scheper.

Acteur en homo-emancipator Albert Mol vertelde in zijn autobiografie dat bezoekers van dit café in de jaren vijftig werden opgepakt door de Amsterdamse politie en via de Kalverstraat onder gehoon van het publiek naar de Munttoren werden gebracht. Gelukkig staat nu het vieren van de regenbooggemeenschap op het Rokin centraal. Wij doen dat met een heerlijk stuk rainbowcake van De Drie Graefjes op Rokin 128.

C. Bij de Munt slaan we de Vijzelstraat in, waar we de Reguliersdwarsstraat passeren. De plek waar naar ieders queer smaak en kleur plezier te vinden is. Dit jaar geldt er voor de straat een kaartenbeleid, zoals bij een festival. Je veilig en vrij voelen is er verzekerd: dit jaar let Club NYX extra op nieuwsgierige aagjes. Links zit Reality Bar, waar veel Antilliaanse queers Pride vieren.

D. Het nationale geheugen van de vrouwenbeweging vinden we bij Atria op Vijzelstraat 20. Hier is bijvoorbeeld het archief van Anne Krul (1958), beeldend kunstenaar, schrijver en activist in de zwarte lesbische- en vrouwenbeweging. Atria het herbergt ook een van de oudste collecties over vrouwen en gender wereldwijd.

Genoeg bronnen om je te laten inspireren voor de strijd voor vrouwenemancipatie en tegen ongelijkheid. In het nabijgelegen Stadsarchief ligt een schat aan verborgen geschiedenissen van queer vluchtelingen. Als je weet waar je op moet letten, vind je fascinerende verhalen. Meer queering in de organisatie zou wel op zijn plaats zijn om deze bronnen makkelijker vindbaar te krijgen.

E. We lopen langs Vijzelstraat 103, waar tot 2010 de lesbische bar Sappho zat. Voor een lesbisch-café-omweg bevelen wij Bar Buka aan op de Albert Cuyp. Aan het einde van de Vijzelstraat slaan we rechtsaf de Weteringschans op.

Op de hoek zit sinds 1988 Mail & Female. Geen reguliere (web)winkel, maar de eerste op vrouwen gerichte sexshop van Europa. De vrouwelijke invalshoek bepaalt hier het beeld van de seksproducten. Hulde voor Mail & Female, want de motto’s ‘geniet en laat genieten’ en ‘alle meisjes een vibrator’ hebben navolging gekregen.

F. Bij de Weteringschans passeer je de Weteringstraat, waar aan het water café Mankind verstopt zit. We begroeten Frank, die Mankind dertig jaar geleden begon om iedereen –homo, lesbo en hetero – een thuis te geven. Aan de overzijde kijken we of de enorme regenboogvlag op het Rijksmuseum wel wappert. Het Rijks viert Pride met een aanbod van Roze Rijks-rondleidingen en het project Queering the Rijksmuseum, waarin kunstvoorwerpen de queer-geschiedenis zichtbaar maken.

G. We naderen het Vondelpark, dat op 30 juli in het teken staat van Pride Park, met muziek, een queer-informatiemarkt en presentaties, zoals de Storkie-kindertentoonstelling over non-binaire dieren.

H. Het inspireert ons om naar de Dam terug te lopen via de Melkweg Gallery voor de must see-tentoonstelling I Went on a Holiday to the Country You Fled From te zien is. Foto’s en teksten vertellen het verhaal van de Mexicaanse transvrouw, vluchteling en performer Alejandra Ortiz door de ogen van de Nederlandse cisgender documentairefotograaf Iris Haverkamp Begemann. Vanuit het hart wordt hier de urgentie van de Pride nogmaals zichtbaar. Happy Pride!

Floor van Spaendonck en Gijs Stork, Gerrit Lamberts’ Amsterdam door Gijs en Floor, Uitgeverij Wbooks, €24,95.

PAROOL